ناپایداری ستون‌فقرات چیست؟
بلندکردن و حمل اجسام سنگین، دویدن، نشستن، چرخیدن، خم‌شدن، کش‌آمدن و بسیاری دیگر از حرکاتی که هر روزه انجام می‌دهیم، مستقیما بر بدن و ستون‌فقرات ما تأثیر بلندمدت می‌گذارند. علاوه‌براین، ما هر روزه مشغول دفع جاذبه زمین هستیم. در دوران جوانی ستون‌فقرات بسیار انعطاف‌پذیر و پایدار است. استخوان‌ها، دیسک‌ها، تاندون‌ها، مفاصل و رباط‌ها یک ساختار بی‌نقص را تشکیل می‌دهند که ستون‌فقرات را ثابت نگه می‌دارند. اگرچه، ضعف و فرسودگی تدریجی یا آسیب شدید به هریک از این اجزا می‌تواند منجر به ناپایداری شود. به‌عنوان مثال، درصورتی‌که رباط‌ها و تاندون‌ها الاستیسیته خود را از دست بدهند و بیش از اندازه کش بیایند، دیگر قادر نخواهند بود ستون مهره‌ها را در جایگاه طبیعی خود ثابت نگه داشته و در نتیجه هریک از مهره‌ها بیش از حد تحرک خواهد داشت. همین اتفاق درصورتی‌که از قد دیسک‌های بین‌مهره‌ای کاسته شود یا ماهیچه‌ها دچار ضعف شوند نیز پیش خواهد آمد. در بدترین شرایط، اسپوندیلولیستزیس، یکی از مهره‌های ستون مهره‌ای پیش‌تر از دیگر مهره‌ها جلو می‌آید. از‌همین‌رو، ناپایداری ستون‌فقرات را می‌توان علت بسیاری از اختلال‌های ستون‌فقراتی دانست.
تناوب ناپایداری
ناپایداری ستون‌فقرات که بسیار دردناک است در جوامع متمدن امروزی بسیار شایع است. کمردرد یکی از شایع‌ترین دلایلی است که مردم به پزشک مراجعه می‌کنند. درد قسمت تحتانی کمر (۵۰ درصد) از شایع‌ترین انواع درد است. مجموع مخارج سالانه درمان کمردرد مزمن را می‌توان ۲۰ میلیون یورو تخمین زد که بخش اعظم این مخارج مربوط به دوره‌های مرخصی استعلاجی است. ۱۵ درصد از دوره‌های مرخصی استعلاجی و ۱۸ درصد از بازخرید خدمت سالانه، به علت کمردرد است. طی ۱۲ ماه گذشته، حدود ۶۰ درصد از بزرگسالان از کمردرد شکایت کرده‌اند.
علل ناپایداری ستون‌فقرات
هر زمان که با بیماری در بدن خود مواجه می‌شویم، علت و سرمنشأ آن را جویا می‌شویم. آیا بیش از اندازه از بدن خود کار کشیده‌ام؟ آيا این بیماری مهلک است؟ آيا این نیز یکی از انواع بیماری‌های ژنتیکی است؟ آیا به علت مصرف بیش از حد دخانیات و مشروبات الکلی و عدم تحرک است؟ اغلب بیماران از علت بیماری خود بی‌خبر هستند و همواره جویای علل آن، بنابراین تشخیص و فرایند درمان بیمار‌ی‌ها به متخصصان محول می‌شود. در خصوص ناپایداری ستون‌فقرات، علل بسیاری وجود دارد که نهایتا منجر به کمردرد می‌شوند. این درحالی است که به‌‌رغم گزینه‌ها و شیوه‌های تشخیص نوین و نوآورانه موجود هرگز نمی‌توان اطلاعات کاملی کسب کرد. در خصوص انواع کمردردها و درصد گرایش این اختلال‌ها به کمردردهای مزمن، فارغ از عوامل فیزیکی، بسیاری از شرایط دیگر را نیز باید مدنظر داشت، به‌عنوان مثال، مواردی از قبیل فشار کار، عوامل اجتماعی، ارزیابی درد، حالت‌های ناشی از افسردگی و مواردی دیگر از این دست. نکته قابل‌توجه این است که با بالارفتن سن، امکان فرسایش ستون‌فقرات نیز افزایش می‌یابد. همین امر زنجیره‌ای از اتفاقات را رقم می‌زند که در نهایت منجر به ناپایداری ستون‌فقرات می‌شوند. شایع‌ترین نتیجه حاصل از چنین تغییرات تخریبی در ستون‌فقرات، تنگ‌شدن و انسداد کانال نخاعی است که لغزش مهره‌ها، انسداد، فتق‌دیسک و اسپوندیلوز (آرتروز ستون‌فقرات) را در پی خواهد داشت. از جمله علل بروز ناپایداری ستون‌فقرات، علاوه‌بر فرسایش، می‌توان به تروما (ضربه)، جراحی، التهاب، تومور و مواردی دیگر از این دست اشاره کرد.
علائم ناپایداری ستون‌فقرات
با بروز ناپایداری ستون‌فقرات گردنی، بیماران درد شدیدی در ناحیه گردن خود احساس می‌کنند. اگرچه با پیچش اعصاب به‌واسطه جابه‌جایی‌‌ها، درد می‌تواند به سایر اعضای بدن نیز منتقل شود. در ناپایداری ستون‌فقرات کمری، بیماران بیشتر از درد شدید در ناحیه کمر شکایت می‌کنند که تا پاها هم ادامه می‌یابد. این امر باعث ناراحتی و از دست‌رفتن قوای بیمار می‌شود. این درد کمر هنگام بلندشدن، بعد از تمرینات فیزیکی و خم‌شدن نیز بیشتر می‌شود.
به علائمی که در ادامه آورده شده‌اند، باید توجه ویژه‌ای داشته باشید:
- صبح‌ها، هنگام بلندشدن از تخت احساس می‌کنید عضلات کمرتان سفت‌شده و درد دارید؟
- بعد از مدتی حمل اجسام سنگین، به‌عنوان مثال، هنگام خرید، احساس درد دارید؟
- بعد از مدتی نشستن، به‌عنوان مثال در دفتر کار یا هنگام سفر در ماشین، احساس درد دارید؟
- احساس می‌کنید که کمرتان در حال شکستن است و گردنتان دیگر تحمل وزن و حمل سرتان را ندارد
- هنگام خم‌شدن یا حرکت سریع سرتان به طرفین، در ناحیه ستون‌فقرات کمری یا گردنی احساس درد دارید؟
تشخیص: ناپایداری ستون فقرات
هیچ پزشکی در هیچ کجای دنیا نمی‌تواند پیش از کسب شرح‌حال پزشکی بیمار طی یک جلسه مشاوره مفصل، تشخیص دقیقی از بیماری ارائه دهد. از‌همین‌رو، لازم است بیمار در راستای تشخیص بیماری و سرمنشأ درد خود، تمامی علائمی که تجربه کرده است و اینکه چه زمان‌هایی، کجا و در چه بازه‌های زمانی و با چه شدتی بروز می‌کنند را برای پزشک معالج بازگو کند. با عبور از این مرحله، می‌توان فرایند معاینات بالینی را به‌عنوان قدم اول در مسیر تشخیص نهایی آغار کرد. در این مرحله، پزشک طبق صلاح‌دید خود دستور ام‌آر‌آی (MRI)، سی‌تی‌اسکن (CT) و X-ray می‌دهد. پس از طی این مراحل و بعد از توضیح کامل فواید و مضرات گزینه‌های درمانی در دست به بیمار، پزشک معالج بهترین شیوه درمانی متناسب با شرایط بالینی بیمار را انتخاب می‌کند. در کلینیک تخصصی آوسینا احتیاجات شما در اولویت نخست قرار دارند.
عارضه بی‌ثباتی ستون فقرات - درمان با روش‌های مختلف
درمان ستون‌فقرات با پیچیدگی‌های فراوانی همراه است. از یک سو، با فشار مکانیکی بالایی همراه است و از سوی دیگر انعطاف‌پذیری بالایی دارد. هنگام مراجعه به متخصصان پزشکی، در وهله اول از مهارت وی اطمینان حاصل کنید. درمان و مراقبت از ستون‌فقرات مستلزم مهارت و دقت بسیار بالایی است. هدف اصلی تمامی گزینه‌ها و شیوه‌های درمانی کاهش حداکثری ناپایداری و پیشگیری از بروز بازماند، ازجمله آرتروز یا آسیب‌دیدگی طناب نخاعی است. اولویت بعدی، انتخاب شیوه درمانی مطلوب است که نیازی به جراحی نداشته باشد. بر همین اساس است که شیوه‌های درمانی محافظه‌کارانه در این حوزه مطلوب‌ترین گزینه‌های درمانی را شکل می‌دهند و انتخاب سایر شیوه‌های درمانی به علل بروز ناپایداری بستگی دارد.
بنابراین در صورت بروز بیماری دژنراتیو دیسک، گزینه درمانی پیشنهادی ما کاشت دیسک است که از آن طریق می‌توان قابلیت ضربه‌گیری دیسک بین‌مهره‌ای را بازسازی کرد. درصورت پوکی استخوان مهره‌ها نیز در صورت پوکی استخوان بدنه مهره‌ها گزینه پیشنهادی ما کیفوپلاستی خواهد بود. اما در صورتی که نتیجه مطلوب از هیچ شیوه درمانی دیگری حاصل نشود، با جراحی فیوژن ستون‌فقرات، بخش‌های نخاعی ستون‌فقرات را تثبیت خواهیم کرد.
بنابراین در صورت بروز بیماری دژنراتیو دیسک، گزینه درمانی پیشنهادی ما کاشت دیسک است که از آن طریق می‌توان قابلیت ضربه‌گیری دیسک بین‌مهره‌ای را بازسازی کرد. درصورت پوکی استخوان مهره‌ها نیز گزینه پیشنهادی ما کیفوپلاستی خواهد بود. اما در صورتی که نتیجه مطلوب از هیچ شیوه درمانی دیگری حاصل نشود، با جراحی فیوژن ستون‌فقرات، بخش‌های نخاعی ستون‌فقرات را تثبیت خواهیم کرد.
گاهی نیاز است دیسک‌های آسیب‌دیده را با استفاده از بلوکه‌های استخوان، ساختارهای تیتانیومی یا پلاستیکی جایگزین کرد. چندین ماه بعد از این فرایند، مفاصل بین‌مهره‌ای با بلوکه‌ها یا تراشه‌های استفاده‌شده جوش می‌خورند. در نتیجه، افتادگی برطرف شده و درد بیمار نیز کاهش چشمگیری خواهد داشت و با جلسات فیزیوتراپی می‌توان قوا و توان عضلات کمری را بازگرداند. بعد از این جراحی، می‌توانید به‌خوبی گذشته و حتی بهتر از گذشته از عضلات کمری خود استفاده کنید.
پیش‌آگهی
پیش‌آگهی ناپایداری ستون‌فقرات به‌شدت تغییرات آناتومی بدن، بازه زمانی بروز علائم بیماری و سن بیمار بستگی دارد. درصورت تشخیص به‌موقع علل بروز ناپایداری می‌توان این بیماری را به‌کلی برطرف ساخت، در غیر این‌صورت امکان بروز پاراپلژی نیز می‌رود. ازآنجایی‌که، به‌ندرت عواقب می‌توانند مهلک باشند، پیشنهاد ما این است که بیش‌از‌اندازه مراجعه به پزشک متخصص را به تعویق نیندازید، مصرف انواع آرام‌بخش نه‌تنها تشخیص، بلکه فرایند درمان را نیز به تعویق می‌اندازند.
