Spinal kanal stenozu veya daralması – Spinal kanal stenozunun nedenleri ve tedavi yöntemleri

Spinal Kanal Stenozu Nedir?

Omurganın içinden omurga kanalı geçer – buna spinal kanal da denir. Omurga kanalı vücutta çok özel bir yere sahiptir ve çok önemlidir: Omurga kanalı omuriliğini ve buradan dağılan sinir köklerini korur. Omur gövdelerinden, omurlararası disklerinden ve tendonlardan oluşan yapı, yumuşak omuriliğini ve buradan kollara ve bacaklara uzanan sinirleri kaplar.  Spinal kanal büyüklüğü yaşa ve cinsiyete göre farklılık gösterir. Bir fikir sunmak için: Boyun omurgasında 25mm ve bel omurgasında 30mm çaplar normaldir.

Omurga kanalı daraldığında (stenoz) spinal kanal stenonuzdan bahsedilir. Spinal kanal stenozunda omurga kalanı kireçlenme veya kemik yapıları ve/veya tendonların kalınlaşması ile daralır.

Çoğu zaman sinir çıkış deliğinin daralması (nöroforamen stenozu) spinal kanal stenozu ile birlikte görülür. “Vitrin Hastalığı” terimi hastaların oksijen kesikliği nedeniyle kısa fiziksel aktiviteden sonra ağrılar oluşmasından dolayı türemiştir. Bu ağrılar nedeniyle hastalar yapıkları işlere kısa süreliğine ara vermek zorunda kalırlar. Ancak hastalar örn. alışveriş yaparken diğer insanların ağrılarını fark etmemeleri için ağrılar dinene kadar vitrinlerin önünde mola verirler. Spinal kanal stenozu omuriliğe, sinirlere ve damar yollarına baskı uyguladığı için sadece sırt ağrılarına değil, ayrıca kalıcı sinir hasarlarına da yol açabilir.

Kadınlarda Erkelerden Daha Sık Görülür

Almanya’da tüm toplumun yüzde 80’ini ara sıra sırt ağrısı çeker, yüzde 40’ı ise sürekli ağrılara maruz kalır. 60 yaştan itibaren toplumun yaklaşık yüzde 20’sinde radyolojik olarak spinal stenoz belirtileri gözlemlenir. Kadınlarda erkeklerden daha sık görülür (oran 3:1). Omurga kanalı daralması hastalarının yaklaşık 60.000’ini her yıl hastanede yatılı tedavi görür. Doğuştan var olan ve sonradan gelişen spinal kanal stenozu arasında fark gözetilir. Doğuştan var olan stenoz çok nadir görülen bir daralma şeklidir.

Spinal Kanal Stenozunun Nedenleri

Spinal kanal stenozu nasıl oluşur? Yaşlanmayla birlikte nerdeyse her insanda yavaşça gelişen bir spinal kanal daralması oluşur. Çoğunlukla omurga kanalı bel omurgası hizasında daralır (lombar spinal kanal stenozu), bundan daha nadir boyun omurgası bölgesinde görülür (servikal spinal kanal stenozu). Yaşlanmayla birlikte omurlararası disk dokusu gittikçe daha az sıvıya sahip olur. Bu nedenle omurlararası diskler düzleşir, daha hızlı yırtılır ve toplamda daha az kararlılığa sahip olurlar. Bu değişiklikler reaktif kemik çıkıntılarının oluşmasına ve bazı tendonların spinal kanal içerisine doğru kalınlaşması neden olur. Bu şekilde yavaşça ilerleyen omurga kanalı daralması meydana gelir.

Normal spinal canal

Spinal canal stenosis

Spinal Kanal Stenozu Tanısı

Tedaviden önce detaylı bir anamnez alınmalıdır (kapsamlı hasta-hekim görüşmesi) ve uzman hekimler tarafından detaylı fiziksel ve nörolojik muayene ve radyolojik ek muayeneler düzenlenmelidir. Tanı işleminde görsel tarama için manyetik rezonans tomografisi (MR) kullanılır. MR sinirlerin, omurlararası disklerin, damar yollarının ve diğer yapıların katman görüntülerini çok detaylı sunar. Sıklıkla omurlararası disklerde hafif dereceli, ancak eni büyük olan bir çıkıntı görülür. Kemiklerdeki değişiklikler bilgisayarlı tomografide de çok iyi gözlemlenebilir. Ancak radyasyona maruz kalındığı için bu muayene yöntemi yerine gittikçe daha sık manyetik rezonans tomografisi – MR – düzenlenir. Bel omurgasında eğik ve uzunlamasına işlev-röntgen filmleri çekilir, böylece aynı zamanda bir omurga instabilitesi, yani spondilolistezi (omur kayması) olup olmadığı tespit edilir. 15 milimetrenin altında spinal kanal çapında göreli spinal kanal stenozundan ve 10 milimetre alında – mutlak stenozdan bahsederiz.

Spinal Kanal Stenozunun Erken Tanısı

Spinal kanal stenozundan korkan herkese iyi haberlerimiz var: spinal kanal stenozu yavaş ilerleyen bir süreçtir ve birçok vakada özel antrenmanlarla durdurulabilir. Hekimlerin ve fizyoterapistlerin genel olarak verdikleri öneriler arasında şunlar da yer alır: Bisiklete binin, bu sinirlerinize yer açar. Spinal kanalın mikro cerrahisi ile genişletilmesi yer açar ve sinir yapıları iyileşir veya kendisini yenileyebilir. Ardından sırt kaslarını güçlendirebilir ve stabilize edebilirsiniz. Güçlü kaslarınız yeni stenozların oluşmasını önlerler.

Dr. med. Munther Sabarini

Yazan
Dr. med. Munther Sabarini
Nöroloji Cerrahisi Uzman Hekimi